समरूप भिन्नार्थक शब्द (Hindi Homonym Words)

SHARE:

समरूप भिन्नार्थक शब्द (Hindi Homonym Words) जो शब्द सुनने में एक जैसे लगते हैं किन्तु उनके अर्थ में भिन्नता होती है , उन्हें समध्वनि भिन्नार्थक अथवा श्रुतिसम भिन्नार्थक शब्द कहा जाता है .

समरूप भिन्नार्थक शब्द (Hindi Homonym Words)

जो शब्द सुनने में एक जैसे लगते हैं किन्तु उनके अर्थ में भिन्नता होती है , उन्हें समध्वनि भिन्नार्थक अथवा श्रुतिसम भिन्नार्थक शब्द कहा जाता है .
यहाँ पर कुछ समध्वनि भिन्नार्थक अथवा श्रुतिसम भिन्नार्थक शब्दों के उदाहरण दिए जा रहे है -

१. अनल - आग
   अनिल - वायु
2. अन्य - दूसरा
     अन्न - अनाज
३. अंश - भाग
     अंस  - कन्धा .
४. अपकार - बुरा कार्य
      उपकार - भला कार्य
५. अवधि - काल /समय
     अवधी - अवध की भाषा .
६. कुल - योग ,बंश
     कूल - किनारा .
७. कोष - खज़ाना
     कोश - शब्द भंडार .
८. ग्रह - मंगल , शुक्र .
     गृह - घर
९. उपयुक्त - उचित
     उपर्युक्त - ऊपर लिखा गया .
१०. सूर - अँधा
      शूर - वीर .
११ . किला - दुर्ग
       कीला - खूँटा
१२ . करण - करण कारक
        कर्ण - कान
१३. चरम - अंतिम
       चर्म - खाल
१४. निधन - मृत्यु
      निर्धन - गरीब
१५. लक्ष - लाख
       लक्ष्य - उद्देश्य
१६. अलि - भँवरा
       अली - सखी ,मित्र
१७. अंक - गोद
       अंग - शरीर का हिस्सा
१८. अंतर - ह्रदय
       अंदर - भीतर
१९. अवधि - समय सीमा
       अवधि - हिंदी की बोली
२०. कलि - कलयुग
       कली - अधखिला फूल
२१. आदि - आरम्भ
       आदी - आदत होना
२२. आधि - मानसिक रोग
       आधी - आधा हिस्सा
२३. अनल - आग
       अनिल - हवा
२४. अवश्य - जरूर
       अवश - लाचार
२५. अन्य - दूसरा
        अन्न - अनाज
२६. कुल - वंश
       कूल - किनारा
२७. कर्म - काम
       क्रम - सिलसिला
२८. आकर - खान ,भंडार
       आकार - आकृति
२९. समान - बराबर
       सामान - वस्तु
३०. द्रव - तरल पदार्थ
       द्रव्य - धन दौलत

३१. दीप - दीपक
       द्वीप - टापू
३२. चालक - चलाने वाला
       चालाक - चतुर
३३. चर्म - चमड़ा
       चरम - अंतिम
३४. प्रकार - भेद
       प्राकार - खाई
३५. गृह - घर
       ग्रह  - नक्षत्र
३६. प्रसाद - कृपा
       प्रासाद  - महल
३७. तुरंग - घोडा
        तरंग - लहर
३८. जरा - बुढ़ापा
       ज़रा - थोड़ा सा
३९. नीड़ - घोंसला
       नीर - जल
४०. लक्ष  - लाख की संख्या
       लक्ष्य - उद्देश्य
४१. मूल्य - कीमत
       मूल - जड़
४२. तरणि - सूर्य
       तरणी - नाव
४३.  निधन - मृत्यु
        निर्धन - गरीब
४४. भवन - घर
        भुवन - संसार
४५.  शस्त्र - हथियार
        शास्त्र - कोई भी धार्मिक ग्रन्थ
४६. शाल - एक वृक्ष या चादर
        साल - वर्ष
४७. कटक - सेना का समूह
        कंटक -  काँटा
४८. परिमाण - मात्रा
       परिणाम - नतीजा
४९. गुरु - आचार्य
       गुर - उपाय
५०. ओर - तरफ या दिशा
       और - तथा
५१. आसन - बैठने के लिए बिछौना
        आसन्न - निकट होना
५२. अविराम - बिना रुके
        अभिराम - सुन्दर
५३. उपयुक्त - ठीक
        उपर्युक्त - ऊपर कहा गया।
५४. चपल - चंचल
        चपला - बिजली
५५.  धान - चावल
         धान्य - कोई भी अनाज
५६.  पानी - जल
         पाणि - हाथ
५७. बदन - शरीर
        वदन - मुख
५८. प्रधान - मुख्य
       प्रदान - देना
५९.  खान - मुस्लिम पठान
         खान - खदान
६०.   दीन - गरीब
         दिन - दिवस
६१.   अंत - समाप्त
         अंत्य  - आख़िरी
६२.   बात - वचन
         वात - हवा 

COMMENTS

Leave a Reply: 25
  1. I want the same explanations in points as to remember properly
    😀😀😀😀😀

    जवाब देंहटाएं
  2. श्रुतिसम शब्दों का बहुत सटीक चयन किया है । बहुत धन्यवाद

    जवाब देंहटाएं
  3. बेनामीमई 30, 2022 8:57 pm

    प्रश्न 2. निम्नलिखित श्रुतिसम भिन्नार्थक शब्दों के अर्थ लिखिए|
    1. उधार - उदार ------------------------------ -------------------------------

    जवाब देंहटाएं
आपकी मूल्यवान टिप्पणियाँ हमें उत्साह और सबल प्रदान करती हैं, आपके विचारों और मार्गदर्शन का सदैव स्वागत है !
टिप्पणी के सामान्य नियम -
१. अपनी टिप्पणी में सभ्य भाषा का प्रयोग करें .
२. किसी की भावनाओं को आहत करने वाली टिप्पणी न करें .
३. अपनी वास्तविक राय प्रकट करें .

You may also like this -

Loaded All Posts Not found any posts VIEW ALL Readmore Reply Cancel reply Delete By Home PAGES POSTS View All RECOMMENDED FOR YOU LABEL ARCHIVE SEARCH ALL POSTS Not found any post match with your request Back Home Sunday Monday Tuesday Wednesday Thursday Friday Saturday Sun Mon Tue Wed Thu Fri Sat January February March April May June July August September October November December Jan Feb Mar Apr May Jun Jul Aug Sep Oct Nov Dec just now 1 minute ago $$1$$ minutes ago 1 hour ago $$1$$ hours ago Yesterday $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago more than 5 weeks ago Followers Follow THIS PREMIUM CONTENT IS LOCKED STEP 1: Share to a social network STEP 2: Click the link on your social network Copy All Code Select All Code All codes were copied to your clipboard Can not copy the codes / texts, please press [CTRL]+[C] (or CMD+C with Mac) to copy बिषय - तालिका